ممکن است برای شما هم اتفاق افتاده باشد که در لحظه‌ی خرید لامپ در مغازه ی الکتریکی دچار سردرگمی و یا حتی از خرید خود ناراضی بوده باشید. همه این مسائل بر می‌گردد به اینکه شما نسبت به ابزارهای الکتریکی و روشنایی اطلاعات لازم را کسب نکرده‌اید و احتمال اینکه در این شرایط با یک هزینه هنگفت به یک محصول بی کیفیت برسید، بالا می‌رود.
به طور مثال، تجهیزات نوری مثل لامپ‌های LED یا پنل‌های SMD، چه میزان از نور مورد نیاز ما را تامین می کنند؟ اینجاست که ما باید به کاتالوگ و برچسب روی محصول حتما نگاه کنیم و این میزان را با مقدار لومن بسنجیم. حال سوال اینجاست که لومن چیست؟
ما اینجاییم تا ضمن معرفی اصطلاحات تخصصی صنعت روشنایی، لامپ ال ای دی و نورپردازی به شما در جهت بهینه کردن تهیه لوازم روشنایی در مصارف گوناگون کمک کنیم. همراه ما باشید.
تعریف لومن
کل نور خارج شده از یک منبع نور در هر ثانیه و یا کل نور دریافت شده توسط یک جسم در هر ثانیه را یک لومن یا یک واحد توان نوری (Luminous Flux) می گویند. این واحد را با حرف یونانی فی [Φ ]و به‌صورت مخفف با lm نمایش می‌دهند.
کاربرد لومن چیست؟
همانظور که گفتیم شار نوری یا توان نوری و یا همان لومن یک واحد اندازه‌گیری است و جزو مشخصات یک لامپ به حساب می‌آید و در کاتالوگ لامپ درج می شود. یک رابطه مستقیم بین عدد لومن و شدت روشنایی وجود دارد به طوریکه هرچه عدد لومن بیشتر باشد، لامپ پر نورتر است. میزان کارایی یک لامپ هم با نسبت لومن بر وات (L/W)تخمین زده می‌شود. این عدد نشان دهنده میزان لومن مورد استفاده به ازای هر وات است.
تفاوت بین لومن با وات
بسیاری از ما وقتی که در فروشگاه حاضر می شویم و برچسب و کاتالوگ یک لامپ را بررسی می‌کنیم، وات را به عنوان میزان روشنایی در نظر می‌گیریم چراکه وات یک واحد اندازه گیری قدیمی و شناخته شده برای ما است. در صورتیکه با ظهور منابع نوری کم مصرف از لحاظ انرژی و تکنولوژی LEDدیگر وات یک واحد مجاز برای سنجش نور نیست. در ادامه بیشتر توضیح می دهیم.
وات (watt) واحد توان در سیستم استاندارد بین المللی واحد ها و برگرفته از نام جیمز وات مخترع اسکاتلندی است. یک وات برابر است با یک ژول انرژی در هر ثانیه، در واقع وات بیانگر آهنگ مصرف یا تولید انرژی است.
آهنگ مصرف انرژی الکتریکی در لامپ های حبابی معمولی بین ۱۵ تا ۱۰۰ وات است. لامپ های فلورسنت فشرده مصرفی بین ۵ تا ۳۰ وات دارند. موتور یک خودروی معمولی 25 هزار وات انرژی مکانیکی تولید می‌کند؛ اما باید در نظر داشت، وات میزان روشنایی را اندازه نمی‌گیرد بلکه میزان الکتریسیته (انرژی الکتریکی) مورد نیاز یک منبع نوری را محاسبه می کند.
لومن (lumen) هم مانند وات یک واحد اندازه‌گیری در سیستم استاندارد بین المللی است که برای اندازه گیری میزان نور تولیدی یک منبع نور و یا میزان روشنایی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از آنجایی‌که این دو واحد از یک خانواده نیستند هیچ رابطه‌ی ریاضی برای آن وجود ندارد که بتواند وات را به لومن و یا لومن را به وات تبدیل کند.
تفاوت بین لومن و لوکس
لوکس (LUX) مقیاس سنجش شدت نوری است که به‌وسیله چشم انسان درک می شود. لوکس که با نماد lx شناخته می شود، میزان شدت نور یک منبع نور بر یک متر مربع را نشان می دهد. پس اگر ۱۰۰۰ لومن نور بر روی یک متر مربع تابیده شود، شدت روشنایی ۱۰۰۰ لوکس محاسبه می شود و اگر همان ۱۰۰۰ لومن بر روی ۱۰ متر مربع تابانده شود شدت روشنایی ۱۰۰ لوکس خواهد شد. در واقع لوکس نسبت لومن به مساحت است.
در لوکس هر طول موج یک ضریب وزنی دارد که طبق تابع درخشندگی محاسبه می شود. تابع درخشندگی یا منحنی حساسیت چشم یا تابع بازده نوری، یک تابع یا منحنی است که میانگین حساسیت چشم انسان‌ها به نور را در طول موج‌های مختلف مشخص می‌کند. لوکس بر خلاف لومن یک عدد متغیر نسبت به فاصله است و نمی توان از آن به عنوان یک شاخص اندازه گیری ثابت استفاده کرد.
تفاوت لومن و کندلا
تفاوت ظریفی بین لومن و کندلا(Candela) وجود دارد. جالب است بدانید، کندلا که با نام اختصاری cd بیان می‌شود در آمریکا شناخته شده‌تر است در حالیکه در انگلستان از لومن بیشتر استفاده می‌شود. لومن نشان دهنده میزان کلی نور ساطع شده از یک منبع نوری است که با چشم مسلح قابل دیدن است. کندلا نشان دهنده میزان قدرت نور و به نوعی چگالی نور است. کندلا به قدرت منبع نور و زاویه تابش آن بستگی دارد.
نحوه محاسبه سریع روشنایی تقریبی
از آنجایی‌که دانستن میزان لومن مناسب و بهینه برای یک مکان بسیار مهم
است، بهتر است در زمان تهیه لامپ ها به ویژه دیودها، لومن یا همان میزان روشنایی مورد
نیاز خود را محاسبه کنید. اگر اندازه های تقریبی را
به خاطر داشته باشید کمک فراوانی به کیفیت خرید شما خواهد شد.
میزان روشنایی مورد نیاز در هر فضا و موقعیت های
متفاوت
باید بدانید که میزان روشنایی با توجه به فضایی که در اختیار دارید
متفاوت است به همین دلیل باید این میزان را با دقت بررسی کنید.
برای هر متر مربع محل مسکونی
100 تا200 لومن معادل10 تا 20 وات لامپ رشته ای یا 3 تا 7 وات کم مصرف
یا 1.5 تا 3 وات ال ای دی
برای هر متر مربع انبار
50 تا 100 لومن معادل 5 تا 10 وات لامپ رشته ای یا 2 تا 3.5 وات کم مصرف
یا یک تا 2 وات ال ای دی
برای هر متر مربع فضای باز
30 تا 60 لومن معادل 3 تا 7 وات لامپ رشته ای یا یک تا 2 وات کم مصرف
یا 0.5 تا یک وات ال ای دی
کلام آخر
لومن واحد اندازه گیری شدت و قدرت روشنایی منبع نور است و کل نور خارج
شده از یک منبع نور در هر ثانیه را نشان می دهد. هر
چه لومن یک لامپ بیشتر باشد، روشنایی آن هم بیشتر است؛ تفاوت لومن با
سایر واحد های اندازه‌گیری مرتبط همچون وات، لوکس و کندلا مشخص است. وات واحد اندازه‌گیری
انرژی است نه روشنایی. لوکس نسبت لومن به مساحت است یعنی
میزان نوری که بر متر مربع تابیده می شود و کندلا نشان دهنده میزان قدرت نور و به
نوعی چگالی نور است. دانستن میزان لومن مناسب، کیفیت تجهیزات نوری شما را ارتقا می‌دهد.