یکی از مهم‌ترین مشخصه‌هایی که این روزها تاثیر عمیقی در نور و روشنایی فضا و به طور کلی مدرنیته کردن محیط دارد، استفاده از تجهیزات نورپردازی است. در تمام فضاهایی که ممکن است در طول روز مدت زمانی را در آن بگذرانیم از خانه گرفته تا محل کار، نورپردازی مناسب نقش مهمی در حال و هوای مثبت فضا و افزایش سلامتی و بهره‌وری کاربران دارد. حتما تاکنون برایتان پیش آمده است که بخواهید برای خانه یا محل کار تجهیزات روشنایی خریداری کنید. احتمالا اولین سوالی که ازخودتان پرسیده اید این است که این فضا به چه میزان روشنایی نیاز دارد؟ چه تعداد چراغ، لامپ یا پروژکتور باید خریداری شود؟
پاسخ شما با در مفهومی تحت عنوان شار نوری مورد نیاز یا لومن نهفته است. اما لومن چیست؟
لومن چیست؟
در سیستم بین المللی واحدها، برای اندازه‌گیری شار نوری، واحد لومن با نماد im در نظر گرفته شده است. در واقع مقدار نوری که در واحد زمان از یک منبع نوری منتشر می‌شود، شار نوری نام دارد. به زبان ساده‌تر می‌توانیم لومن را معیاری در نظر بگیریم که به وسیله آن می‌توان اندازه تمام نور مرئی را که از یک منبع نوری مانند لامپ انتشار پیدا می‌کند و در نهایت به چشم انسان می‌رسد محاسبه کنیم.
برای مثال شار نوری یک لامپ ال ای دی معمولاً حدود ۴۷۰ لومن است، این در حالی است که شار نوری در یک پروژکتور ال ای دی حدود ۵ برابر این مقدار یعنی تقریبا ۲۴۰۰ لومن روشنایی دارد. تعداد لومن‌ها با نور تولید شده از منبع نور ارتباط مستقیم دارد. هر چقدر نور منتشر شده توسط منبع نور قوی‌تر باشد، تعداد لومن‌های آن بیشتر است. به کمک این اطلاعات می‌توانید در هنگام تصمیم گیری درباره میزان روشنایی فضا و تعداد لامپ‌های مورد نیاز انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.
چرا لومن یا شار نوری در انتخاب محصولات روشنایی مهم است؟
هنگام انتخاب محصولات روشنایی مثل پروژکتور، چراغ خطی و لامپ توجه به شار نوری یا لومن به دلیل تاثیری که در کیفیت و میزان روشنایی محصول ایفا می‌کند، نقش مهمی دارد. میزان نور و روشنایی محیط با افزایش میزان بازدهی کاری، سلامت روانی و تمرکز افراد ارتباط مستقیم دارد. به کمک لومن می‌توانید اطلاعات دقیقی درباره مقدار نور مرئی که یک منبع نوری می‌تواند تولید کند به دست آورید و در نتیجه انتخاب پروژکتورها و لامپ‌ها را با دقت و آگاهی بیشتری انجام دهید.
اگر نمی‌دانید برای خرید پروژکتور چه فاکتورهایی را باید بررسی کنید توصیه می‌کنیم مقاله راهنمای خرید پروژکتور ال ای دی را مطالعه نمایید.
برای مثال میزان نوری که برای روشنایی یک اتاق مورد نیاز است، با نور مورد نیاز فضای پذیرایی و نشیمن متفاوت است. در صورتی که درباره میزان لومن یک منبع نوری آگاهی داشته باشید، می‌توانید میزان روشنایی و نور مورد نیاز و همچنین تعداد لامپ‌هایی که برای روشنایی آن فضا لازم است را دقیق‌تر برآورد کنید. این انتخاب آگاهانه در نهایت موجب نورپردازی مناسب فضاهای مختلف و طراحی زیباتر و حرفه‌ای‌تری در دکوراسیون داخلی و خارجی فضای شما خواهد شد. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای خرید پروژکتور و لامپ بررسی لومن محصول می‌باشد.
تفاوت لومن با وات چیست؟
مهم‌ترین تفاوتی که بین لومن و وات وجود دارد در رابطه با نوع اندازه‌گیری این واحدها است. همانطور که قبلاً به آن اشاره شد،، برای اندازه‌گیری شار نوری یا همان میزان نوری که از یک منبع نوری منتشر می‌شود از واحد لومن استفاده می‌شود. در مقابل وات واحد میزان انرژی مصرف شده یا همان توان منبع نوری است.
به بیانی ساده‌تر:
لومن: میزان نوری که یک منبع نوری منعکس می‌کند.
وات: مقدار انرژی الکتریکی که یک منبع نور به منظور تولید نور مصرف می‌کند.
به عنوان مثال یک لامپ با ۴۵۰ لومن نور ممکن است ۴۰ وات توان مصرفی داشته باشد، این در حالی است که لامپ‌های ال ای دی همان میزان نور را با مصرف توان بسیار کمتری تولید می‌کنند. در واقع لامپ‌هایی که از تکنولوژی ال ای دی برای تولید نور استفاده می‌کنند معمولاً مصرف انرژی کمتر و میزان نور ساطع شده بیشتری دارند.
در نتیجه برای دریافت میزان روشنایی واقعی مورد نظرتان، بهتر است در هنگام انتخاب منابع نوری مانند پروژکتورها، به جای وات به میزان لومن منبع نوری توجه کنید.
تفاوت لومن با لوکس چیست؟
لوکس یکی دیگر از واحدهای نوری است که با استفاده از آن می‌توان میزان نور تابیده شده در یک سطح خاص را اندازه‌گیری کرد. واحد لوکس میزان نوری را که بر سطح یک متر مربع تابیده می‌شود را نشان می‌دهد. بنابراین این واحد بیانگر میزان روشن شدن یک سطح خاص است.
برای درک بهتر واحد اندازه‌گیری لوکس به مثال زیر توجه کنید:
در صورتی که یک منبع نوری ۱۰۰۰ لومن نور منتشر کند و نور تولید شده در نهایت در سطحی به اندازه یک متر مربع تابانده شود، شدت روشنایی این منبع نوری برابر با ۱۰۰۰ لوکس است. حال اگر این منبع نوری بر روی سطحی با مساحت ۱۰ متر مربع بتابد، شدت روشنایی این منبع نوری در هر متر مربع به ۱۰۰ لوکس کاهش پیدا می‌کند. در نهایت می‌توان نتیجه گرفت شدت روشنایی یا لوکس منابع نوری به میزان مساحتی که نور بر آن تابانده می‌شود بستگی دارد. در مقابل لومن تنها به میزان نور منتشر شده از منابع نوری وابسته بوده و ارتباطی با مساحت محیط کاربری ندارد.
تفاوت لومن با کاندلا چیست؟
برای اندازه‌گیری شدت نور و مقدار نوری که در یک زاویه سه بعدی یا فضایی ساطع می‌شود از واحد کاندلا استفاده می‌شود. به زبانی ساده‌تر کاندلا نشان دهنده میزان نور پخش شده در یک جهت خاص است. با توجه به این واحد می‌توان استنباط کرد که با چه اندازه فاصله از منبع نور هنوز هم می‌توانیم آن را مشاهده کنیم.
توجه به این واحدهای اندازه‌گیری و تفاوت آنها می‌تواند شما را در انتخاب مناسب‌تر تجهیزات روشنایی به منظور نورپردازی ایده‌آل در فضاهای مختلف یاری کند.
مقایسه انواع لامپ براساس لومن
هر کدام از لامپ‌های ال ای دی، فلورسنت و رشته‌ای از نظر لومن تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که موجب منحصربه‌فرد شدن ویژگی‌های آنها برای استفاده در کاربردهای مختلف شده است. در ادامه لومن هر کدام از این لامپ‌ها را در قالب جدول ذکر کرده‌ایم.
| میزان روشنایی | لومن |
| لامت رشته‌ای | 10 تا 17 |
| لامپ فلورسنت | 40 تا 70 |
| لامپ ال ای دی | 90 تا 112 |
جدول مقایسه انواع لامپ بر اساس لومن
لومن مورد نیاز برای فضاهای مختلف چگونه محاسبه می‌شود؟
برای محاسبه روشنایی مورد نیاز ساختمان می‌توانید از محاسبات ریاضی و فرمولی که برای این منظور طراحی شده است استفاده کنید. برای محاسبه دقیق لازم است درباره پارامترهای مختلفی مانند ابعاد دقیق فضا و ضریب جذب و غیره اطلاعات دقیقی در دسترس داشته باشید. علاوه‌بر این مورد به منظور دریافت نتیجه نهایی مفیدتر، پیشنهاد می‌کنیم نوع کاربری فضا را هم مشخص کنید. با برآورد میزان نور مورد نیاز برای روشنایی محیط، انتخاب اصولی‌تری در رابطه با تعداد و مدل لامپ و چراغ مورد نیاز خواهید داشت.
فرمول محاسبه میزان روشنایی محیط:
مقدار لومن مورد نیاز = میزان روشنایی مورد نیاز بر حسب لوکس * مساحت سطح هدف برای تامین روشنایی (که در جدول استاندارد ذکر شده است)
تعداد لامپ مورد نیاز = مقدار لومن مورد نیاز تقسیم بر لومن که روی جعبه محصولات منابع نوری درج شده است
به کمک جدول استانداردی که در ادامه این مطلب آورده شده است، می‌توان میزان نور مورد نیاز برای روشنایی یک فضا را محاسبه کرد.
لومن مورد نیاز برای بخش‌های مختلف یک واحد مسکونی چقدر است؟
اعدادی که در جدول استاندارد ثبت شده است به شما کمک می‌کند تا با در دسترس داشتن شدت روشنایی مورد نیاز و مساحت فضا، میزان لومن مورد نیاز جهت روشنایی محیط و در نهایت تعداد لامپ‌هایی که لازم دارید را به طور دقیق برآورد کنید.
| فضا | شدت روشنایی |
| آشپزخانه | 540 |
| اتاق خواب | 100 |
| پذیرایی | 200 |
| راهرو | 100 |
| حمام و سرویس بهداشتی | 100 |
| اتاق کار | 320 |
| اتاق جلسات | 450 |
جدول استاندارد
جمع‌بندی
لومن به عنوان واحد اندازه‌گیری شدت نور، نقش کلیدی در تعیین کیفیت روشنایی دارد. تفاوت‌های بین لومن، وات، و لوکس توضیح داده شده و اهمیت آنها در انتخاب منابع نوری مناسب برای نورپردازی ایده‌آل بیان شده است.
همچنین، مقایسه‌ای بین انواع لامپ‌ها از نظر لومن ارائه شده و روش‌های محاسبه لومن مورد نیاز برای فضاهای مختلف تشریح گردیده است. در نهایت، جدول استانداردی برای تعیین میزان لومن مورد نیاز برای روشنایی بخش‌های مختلف یک واحد مسکونی ارائه شده که به خوانندگان کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری دقیق‌تری در انتخاب تجهیزات روشنایی داشته باشند. این اطلاعات به طراحی داخلی و خارجی فضاها کمک می‌کند تا نه تنها زیبایی بلکه کارایی و سلامت روانی کاربران را نیز بهبود بخشد.