نورپردازی فضای باز مانند نورپردازی فضاهای داخلی، دارای اصول و قواعد خاصی است. نورپردازی نقش مؤثری در زیبایی و جذابیت هرچه بیشتر فضاها ایفا می‌کند و یکی از روش‌های مؤثر برای افزایش امنیت محیط در تاریکی شب به شمار می‌رود.
طراحی و نورپردازی فضاهای باز باید با اجزای مختلفی مانند معابر، درختان، گل‌ها، گیاهان و سایر عناصر موجود در محیط هماهنگی داشته باشد؛ به‌این‌ترتیب جذابیت و جلوه بصری بهتری در نما و محیط خارجی ساختمان‌ها ایجاد می‌کند. اگر نورپردازی را به شکل اصولی و با یک پلان صحیح به اجرا درآورید، تأثیر خارق‌العاده آن را در زیبایی محیط خواهید دید.
همچنین با نورپردازی به شکل اصولی، سطح امنیت محیط را ارتقا داده و از ایمنی و آرامش روانی بیشتری بهره می‌برید. در ادامه راجع به اهمیت نورپردازی فضاهای باز و انواع روش‌های اصولی برای نورپردازی این فضاها صحبت می‌کنیم.
اهمیت نورپردازی فضای باز
در جامعه مدرن امروزی، نورپردازی فضاهای بیرونی و باز، با هدف جذابیت و جلوه بیشتر در محیط خارجی و با هدف افزایش ایمنی انجام می‌شود. نورپردازی حیاط منزل، پارک‌ها، محوطه ساختمان و… ضمن روشن‌کردن مسیر عبور و مرور، باعث افزایش ایمنی عابران و امنیت خاطر افراد از حضور در محوطه‌ها می‌شود. به‌طورکلی از دلایل اهمیت اجرای سیستم نورپردازی در محوطه‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- کمک به افزایش نور در فضاهای بیرونی و در نتیجه افزایش امنیت و کاهش وقوع جرایم مختلف
- تأمین نور کافی و روشن‌شدن مسیرهای پرتردد و عدم آسیب رسیدن به افراد بر اثر تاریکی
- ایجاد جاذبه‌های بصری دلنشین در تاریکی شب، برای استراحت، تفریح و…
انواع نورپردازی فضای باز
نورپردازی فضای باز با روش‌های مختلفی انجام می‌شود که از جمله آنها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
نورپردازی اصلی در فضای باز
نورپردازی اصلی به واسطه تجهیزات نورپردازی، در فضاهای باز اجرا می‌شود. تجهیزات مورد استفاده در این شیوه نورپردازی، معمولاً قدرت و توان نسبتاً خوبی دارند و دید مناسبی را در محیط ایجاد می‌کنند. این نوع نورپردازی بیشتر روی ستون‌های اصلی و دیوارها اجرا می‌شود و برای این نوع نورپردازی بیشتر از پروژکتورها استفاده می‌کنند.
نور کمکی برای فضای باز
در مواردی که نیاز به بهبود دید در اطراف استخرها، پله‌ها، ایوان، بالکن و… وجود دارد از نورپردازی کمکی استفاده می‌شود. برای نورپردازی کمکی معمولاً از چراغ‌های دَفنی (مثل چراغهایی که در زمین کاشته می‌شوند) استفاده می‌کنند که توان زیادی ندارند.
نورپردازی جلوه‌ساز فضای باز
نورپردازی فضاهای باز با نور جلوه‌ساز، همان‌طور که از اسمش مشخص است برای ایجاد جلوه‌های بصری و تزیین فضاها کاربرد دارد. محصولاتی که برای این نوع نورپردازی تولید می‌شوند معمولاً از طیف رنگی گسترده‌ای برخوردارند. نور جلوه‌ساز بیشتر در اطراف درخت‌ها، کنار حوض، در نمای بیرونی ساختمان‌ها و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اصول مهم در نورپردازی فضای باز
برای نورپردازی فضای باز به اصولی که در ادامه اشاره می‌کنیم دقت داشته باشید:
انتخاب مناسب‌ترین منبع نور برای نورپردازی فضای باز
در محوطه‌ها و فضاهای باز، میزان نور طبیعی باتوجه‌به نزدیک‌شدن به شب کاهش پیدا می‌کند؛ بنابراین برای جبران کمبود نور و ایجاد سایه‌های معقول در فضا، باید از منابع نوری مناسبی استفاده کرد که شدت و توان لازم را داشته باشند. لامپ‌های ال‌ای‌دی، لامپ‌های هالوژن و یا حتی لامپ‌های فیلامنتی، بهترین منابع نور برای نورپردازی فضاهای باز محسوب می‌شوند.
برنامه‌ریزی برای نورپردازی محوطه
برای نورپردازی محوطه باید یک برنامه‌ریزی مناسب داشته باشید. در ابتدا تعیین کنید که کدام یک از قسمت‌های پارک، پارکینگ، حیاط باغ و… نیاز به نورپردازی دارند؛ سپس متناسب با فضای مورد نظر از یک نوع نورپردازی مناسب استفاده کنید.
انتخاب رنگ مناسب برای نورپردازی فضای باز
نورپردازی با رنگ‌های مناسب، از دیگر اصول نورپردازی فضاهای باز محسوب می‌شود. هر یک از فضاهای مختلف، نیاز به یک نور با رنگ خاص دارند. به طور مثال برای محوطه‌های با رنگ سبز، معمولاً از رنگ‌های سفید استفاده می‌شود. همچنین نور آبی را برای نورپردازی فضاهای اطراف برکه‌ها، حوضچه‌ها و استخر استفاده می‌کنند.
محل مناسب برای نصب منابع نوری فضای باز
برای اینکه میزان اثربخشی نورپردازی‌ها افزایش پیدا کند، باید تجهیزات روشنایی در مکان‌های مناسب قرار بگیرند و به‌این‌ترتیب یک تعادل نسبی بین سایه و نور فراهم شود.
به‌کارگیری تکنیک‌ها و ترفندهای روز
برای نورپردازی فضاهای باز اعم از زمین فوتبال، پارک، خیابان و… از به‌کارگیری تکنیک‌ها و ترفندهای زیر غافل نشوید.
- نماهای معماری را برجسته کنید
قسمت‌هایی از ساختمان که جلوه زیبای معماری هستند و برای افزایش زیبایی ساختمان اجرا شده‌اند، در تاریکی شب کارایی ندارند؛ بنابراین برای نورپردازی حتماً روی این فضاها تمرکز کنید. - مسیر رفت‌وآمد را روشن کنید
نورپردازی فضای باز علاوه بر بحث زیبایی، از جنبه امنیتی نیز برخوردار است؛ بنابراین برای جلوگیری از بروز حوادث احتمالی اعم از زمین‌خوردن یا حتی سرقت، مسیر رفت‌وآمد و تردد را روشن کنید. - استفاده از تکنیک سایه و نور
بازی با نور و استفاده از تکنیک نور و سایه، از دیگر نکات مهم در نورپردازی محسوب می‌شود. سعی کنید با استفاده از تجهیزات روشنایی مناسب و قراردادن آنها در موقعیت صحیح، این تکنیک را اجرا کرده و از جذابیت آن در فضای بیرونی لذت ببرید. - استفاده از چراغ‌های پایه‌بلند
استفاده از چراغ‌های پایه‌بلند روی جلوه بصری فضا تأثیر بسیاری دارد. این چراغ‌ها به واسطه نور گرم و دلنشینی که به فضا ساطع می‌کنند باعث آرامش بیشتر فضا و جذاب‌تر شدن محیط می‌شوند.
مزایا و معایب نورپردازی در فضای باز
نورپردازی فضای بیرونی، باعث کاهش وقوع جرایم و افزایش امنیت فضا می‌شود. امکان زمین‌خوردن و آسیب رسیدن به افراد را کاهش داده و مسیرهای عبور و مرور را روشن می‌کند. همچنین با ایجاد جلوه‌های بصری جذاب، فضای مناسب برای تفریح، استراحت و شبگردی را فراهم می‌سازد.
نورپردازی فضای باز اگر به شکل صحیح اجرا شود هیچ معایبی به دنبال ندارد. در غیر این صورت باعث آسیب رسیدن و سلب آسایش افراد می‌شود. زاویه دید را کاهش می‌دهد و در صورت استفاده از لامپ‌های پرمصرف و قدیمی، منجر به افزایش مصرف انرژی خواهد شد.
تجهیزات نورپردازی محوطه
برای نورپردازی فضای بیرونی، تجهیزات مختلفی وجود دارد که هر یک کاربردهای متفاوتی دارند. برخی از این تجهیزات شامل موارد زیر می‌شوند.
پروژکتورهای ال‌ای‌دی برای نورپردازی فضای باز
به‌منظور تأمین روشنایی فضاهای باز نظیر خیابان‌ها، استادیوم‌ها، پارک‌ها و… می‌توانید از پروژکتور ال ای دی استفاده کنید. این محصولات از قدرت پرتاب نوری بسیار بالایی برخوردار هستند.
استفاده از پروژکتورهای اس‌ام‌دی در نورپردازی محوطه باز
پروژکتورهای اس‌ام‌دی نوعی دیگر از پروژکتورهای ال‌ای‌دی هستند که ارتقا یافته‌اند. این محصولات به دلیل نور بیشتر و متمرکزتر و البته مصرف کمتر انرژی، بهترین گزینه برای تأمین نور فضای خارجی محسوب می‌شوند.
چراغ‌های سنسوردار در نورپردازی فضای باز
پروژکتورهای سنسوردار مناسب برای فضاهای باز مانند خیابان‌ها، پارک‌ها، ویلاها، معابر عمومی و…هستند. این پروژکتورها نور زیادی تولید می‌کنند، سنسور حساس به نور دارند و مقدار نور آنها متناسب با مقدار نوری که دریافت می‌کنند تغییر پیدا می‌کند.
نوپردازی فضای باز با چراغ‌های هوشمند خورشیدی
از دیگر تجهیزات مناسب برای نورپردازی فضای باز می‌توانیم به چراغ‌های هوشمند خورشیدی اشاره کنیم. این چراغ‌ها با استفاده از انرژی خورشید، نور تولید می‌کنند، با محیط سازگار هستند و باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های می‌شوند.
چراغ‌های فتوسل‌دار در فضای باز
چراغ‌های فتوسل‌دار بر اساس میزان تابش نور خورشید، روشن یا خاموش می‌شوند. هر زمان که نور خورشید کم باشد پروژکتورهای فتوسل‌دار نور بیشتری تولید می‌کنند و هر زمان که نور خورشید به حالت روز برگردد، چراغ نیز به شکل معکوس عمل کرده و خاموش می‌شود.
نکات قابل‌توجه در نورپردازی فضای باز
مهم‌ترین نکات در نورپردازی فضاهای باز عبارت‌اند از:
شرایط محیط در نورپردازی فضای باز
توجه به شرایط یک محیط برای نورپردازی، اهمیت ویژه‌ای دارد. به طور مثال اگر قرار است نورپردازی در یک رستوران روباز انجام شود نیازی به تأمین روشنایی زیاد نیست؛ اما برای نورپردازی یک محوطه پر رفت‌وآمد و شلوغ، باید از منابع نوری خوب، با کیفیت روشنایی بالا استفاده کرد تا احتمال وقوع حوادث کاهش پیدا کند.
توجه به درجه حفاظت (IP) هنگام نورپردازی فضای باز
اگر از پروژکتورهای ال‌ای‌دی برای نورپردازی فضاهای بیرونی استفاده می‌کنید باید به درجه آی پی پروژکتور دقت داشته باشید. این درجه، میزان مقاومت پروژکتورها را در برابر نفوذ آب و باران مشخص می‌کند. مناسب‌ترین درجه آی پی برای پروژکتورهای مورد استفاده در فضاهای بیرونی، آی پی ۶۵ است.
نورپردازی فضای باز و بحث‌های ایمنی و مکان‌یابی
توجه به ایمنی و مکان‌یابی در نورپردازی فضای باز، اهمیت ویژه‌ای دارد. چراغهایی که برای تأمین نور فضای باز استفاده می‌کنید بهتر است در قسمت ورودی، مسیر حرکت ماشین، پله‌ها، اطراف استخرها، آلاچیق‌ها و… قرار بگیرند تا افراد در حین عبور، دید بهتری نسبت به این موارد پیدا کنند و با مشکل مواجه نشوند.
عدم استفاده از چراغ‌های نامناسب در فضای باز
برای نورپردازی فضاهای باز و بیرونی بهتر است به سراغ چراغ‌های با طول عمر بالا و باکیفیت بروید. با خرید پروژکتورهای اس‌ام‌دی، ال‌ای‌دی و… ضمن کاهش هزینه‌ها، به افزایش کیفیت نورپردازی محیط کمک کنید.
جمع‌بندی نورپردازی فضای باز
نورپردازی محوطه و فضای باز نیاز به رعایت یک سری اصول و توجه به یک‌سری استانداردها دارد. درصورتی‌که با این اصول آشنا باشید می‌توانید فضا را به بهترین شکل ممکن نورپردازی کرده و محوطه‌ای جذاب و زیبا ایجاد کنید. برای نورپردازی فضای باز، به سراغ منابع نوری و تجهیزات روشنایی باکیفیت بروید.
تجهیزاتی که در فضای باز مورد استفاده قرار می‌گیرند باید از کیفیت و کارایی مناسب برخوردار باشند و در برابر نم، رطوبت، گرما، حرارت، سرما و برودت مقاومت خوبی از خود نشان دهند. علاوه‌برآن تجهیزات روشنایی مورد استفاده در فضای باز باید میزان مصرف انرژی کمتری داشته باشند و باعث صرفه‌جویی جویی در هزینه‌ها شوند.
سؤالات پرتکرار در مورد نورپردازی در فضای باز
- چرا باید در فضای باز نورپردازی کنیم؟
تأمین نور کافی برای زیبایی محیط، جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار، کاهش احتمال سرقت و… از دلایل نورپردازی در فضای باز محسوب می‌شوند. - کدام نوع چراغ برای نورپردازی فضای باز مناسب است؟
پروژکتورهای اس‌ام‌دی، پروژکتورهای ال‌ای‌دی، پروژکتورهای فتوسل‌دار، سنسور دار و تایمردار بهترین گزینه برای نورپردازی محیط‌های بیرونی هستند. - برای نورپردازی حیاط خانه از چه تکنیکی استفاده کنم؟
برای نورپردازی حیاط خانه از لامپ‌های دکوری استفاده کنید. باتوجه‌به سبک حیاط خانه، از لامپ‌های با سبک سنتی، مدرن و… بهره بگیرید و برای مسیرهای پیاده‌روی از نور مخفی استفاده کنید. - چراغ‌های مورد استفاده در فضای باز، چه درجه حفاظتی باید داشته باشند؟
معمولی‌ترین و عمومی‌ترین چراغهایی که در فضای باز مورد استفاده قرار می‌گیرند از درجه حفاظتی و رتبه آی پی ۶۵ برخوردارند. این محصولات در برابر گردوغبار و باران مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند.
