سیم ارت چیست؟ { کاربرد + انواع و نحوه نصب آن }

یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم‌های الکتریکی سیم به نام سیم ارت یا زمین است که نقش کلیدی در افزایش ایمنی و حفاظت از تجهیزات برقی ایفا می‌کند. در بسیاری از تأسیسات الکتریکی استفاده از سیم ارت به عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از خطرات ناشی از برق‌گرفتگی و اتصالی ضروری است. سیستم ارتینگ به طور گسترده در صنایع مختلف، ساختمان‌ها و حتی پروژکتورهای نورپردازی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا امنیت تجهیزات و کاربران را تضمین کند. در این مقاله به بررسی جامع اینکه سیم آرت چست، انواع آن، مزایای استفاده از آن، نحوه نصب و استانداردهای مربوطه پیرامون این مبحث خواهیم پرداخت.

سیم ارت چیست؟

سیم ارت Earth Wire یا سیستم ارتینگ یک مسیر رسانا است که اتصال تجهیزات الکتریکی را به زمین فراهم می‌کند تا از بروز خطرات ناشی از نشتی جریان برق جلوگیری کند. این سیم با انتقال جریان‌های غیرعادی به زمین از برق‌گرفتگی افراد و آسیب به دستگاه‌ها جلوگیری می‌کند. در واقع سیم ارت یک مدار حفاظتی برای کنترل و هدایت جریان‌های الکتریکی ناخواسته است.

انواع سیم ارت

این سیم دارای انواع مختلفی است که بیشتر به روش نصب آن بستگی دارند. در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد:

• سیم ارت روکار:

معمولاً برای فضاهای صنعتی و ساختمان‌هایی که امکان ایجاد چاه ارت وجود ندارد از این نوع سیم استفاده می‌شود.

• سیم ارت دفنی:

در این نوع سیستم ارتینگ، سیم ارت به کمک چاه ارت به زمین متصل می‌شود و مناسب برای ساختمان‌های مسکونی و صنعتی است.

• سیم ارت شبکه‌ای:

در این روش شبکه‌ای از سیم‌های ارت در سطح زمین گسترده می‌شود تا حفاظت بهتری ایجاد کند.

• سیم ارت میله‌ای:

شامل میله‌های فلزی فرو رفته در زمین است که جریان‌های الکتریکی را به زمین منتقل می‌کنند.

نحوه نصب سیم ارت

نصب سیم ارت و راه‌اندازی یک سیستم ارتینگ مراحل زیر را دارد:

1. انتخاب محل مناسب: برای نصب چاه ارت باید مکانی با رطوبت مناسب انتخاب شود تا هدایت الکتریکی بهتری داشته باشد. همچنین محل نصب چاه ارت باید به‌دوراز کابل‌های برق اصلی و لوله‌های آب باشد.
2. حفر چاه ارت: معمولاً عمق چاه ارت بین 1.5 تا 3 متر است که باید در مکان مناسب حفر شود.
3. قرار دادن میله ارت یا صفحه مسی: در این مرحله درون چاه ارت یک صفحه مسی یا میله ارت قرار داده و اطراف آن را با بنتونیت یا خاک مخصوص پر می‌کنند.
4. اتصال سیم ارت به صفحه یا میله ارت: بعد از قرارگرفتن میله یا صفحه مسی، سیم ارت از یک طرف به صفحه یا میله ارت و از طرف دیگر به تجهیزات الکتریکی متصل می‌شود. توجه داشته باشید که باید از کابل‌های مسی استاندارد با مقطع مناسب استفاده شود.
5. تست سیستم ارت: در پایان سیستم ارتینگ تست شده و میزان مقاومت آن اندازه‌گیری می‌شود. به علاوه تست و بررسی دوره‌ای برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم ارتینگ ضروری است.

مزایای استفاده از سیم ارت

حالا می‌دانیم که سیم ارت چیست و چه انواعی دارد. در این بخش قصد داریم مزایای این سیم را بررسی کنیم و درواقع بدانیم که چرا باید از این سیم استفاده کرد:

• حفاظت از تجهیزات برقی

با استفاده از سیم ارت نوسانات الکتریکی و اضافه‌بارهای احتمالی به زمین منتقل می‌شوند و این امر مانع از آسیب دیدن تجهیزات الکتریکی می‌شود.

• کاهش خطرات ناشی از برق‌گرفتگی

یکی از مهم‌ترین مزایای سیم ارت جلوگیری از برق‌گرفتگی افراد است. در صورت اتصال فاز به بدنه فلزی دستگاه‌ها و تجهیزات سیم ارت این جریان را به زمین منتقل کرده و از بروز حوادث ناگوار جلوگیری می‌کند.

• افزایش ایمنی در سیستم‌های الکتریکی

با وجود سیم ارت در صورت بروز نوسانات و مشکلات در سیستم برق جریان به زمین تخلیه شده و مانع از آتش‌سوزی و خرابی تجهیزات خواهد شد.

استانداردها و مقررات مربوط به سیم ارت

استفاده از سیم ارت باید مطابق با استانداردهای ایمنی ملی و بین‌المللی باشد. عدم رعایت استانداردهای مربوط به سیم ارت می‌تواند منجر به بروز خطرات جدی از جمله آتش‌سوزی، برق‌گرفتگی و آسیب به تجهیزات الکتریکی شود؛ بنابراین اجرای صحیح و اصولی این سیستم طبق استانداردها از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از مهم‌ترین استانداردهای مرتبط با سیستم ارتینگ عبارت‌اند از:

• IEC 60364

استاندارد بین‌المللی برای سیستم‌های الکتریکی ساختمان‌ها

• IEEE 80

استاندارد طراحی سیستم‌های ارتینگ در تأسیسات صنعتی

• استاندارد ISIRI 10292

استاندارد ملی ایران برای اجرای سیستم ارتینگ

جمع بندی سیم ارت چیست؟

سیستم ارتینگ نقش اساسی در ایمنی سیستم‌های الکتریکی ایفا می‌کند و با انتقال جریان‌های ناخواسته به زمین از خطرات برق‌گرفتگی و آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند. رعایت استانداردها در نصب و نگهداری سیم ارت بسیار ضروری است و تنها استفاده اصولی و صحیح از این سیستم تضمین‌کننده ایمنی و عملکرد بهینه آن‌ها خواهد بود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود در تمامی تأسیسات الکتریکی سیستم ارتینگ به‌صورت اصولی اجرا و به طور منظم بررسی شود.