نورپردازی شهری به مجموعه اقدام و طراحی‌هایی که موجب روشنایی مصنوعی برای همه عناصر در فضای شهر خواهد شد، گفته می‌شود. در گذشته، این نورپردازی‌ها تنها با هدف افزایش امنیت رانندگان و عابران، در چهارراه‌ها استفاده می‌شدند. اما امروزه علاوه بر برطرف‌کردن مشکلات ترافیکی، جهت زیبایی بصری فضاهای عمومی و تقویت هویت شهری نیز، به کار برده می‌شوند. این نورپردازی‌های زیبا که از دل تاریکی شب زیبایی‌های خود را نمایان می‌کنند، دارای مزیت‌ها زیادی همچون افزایش احساس آرامش شهروندان، جذب گردشگران، بهبود کیفیت زندگی شهری و….هستند.
اگر شما هم علاقه‌مند به زیبایی شهر و نورپردازی‌های بی‌نظیر آن در شب هستید، پس در ادامه ما را همراهی کنید تا علاوه بر معرفی انواع نورپردازی شهر، مزیت‌ها و تأثیرات مثبت آن‌ها بر محیط را نیز، بررسی کنیم.
انواع نورپردازی شهر
نورپردازی‌های شهری انواع مختلفی دارند که برخی از آن‌ها در معابر و خیابانها به کار برده می‌شوند و برخی دیگر در مکان‌های مختلفی مثل فضاهای سبز، مکان‌های تاریخی، بیلبوردهای تبلیغاتی و….
حال، هر یک از این نورپردازی‌های کاربردی و بی‌نظیر را بررسی خواهیم کرد:
نورپردازی معابر و خیابان‌های شهر
نورپردازی معابر، برای تأمین روشنایی مورد نیاز خیابانها و جاده‌ها، صورت می‌گیرد. در نتیجه خطر تصادفات رانندگی در شب کمتر شده و جرم و جنایت نیز کاهش پیدا خواهد کرد.
نورپردازی فضاهای سبز و پارک‌ها
نورپردازی فضای سبز که با هدف افزایش امنیت در پارک انجام می‌شود، متناسب با نوع مکان و فضای سبز متفاوت است. به طور مثال در مکان‌هایی که درختان بلندی دارند، از نور پراکنده و ملایم استفاده می‌کنند. اما مسیرهای پیاده‌روی و فضای سبز به‌وسیله نورهای قوی و مستقیم، روشن خواهند شد.
نورپردازی بناها و مکان‌های تاریخی
نورپردازی در بناها و مکان‌های باستانی، با هدف برجسته‌کردن زیبایی معماری و حفاظت از آثار تاریخی، انجام می‌شود. در این نوع نورپردازی‌ها، از انواع مختلف چراغ‌های پایه‌بلند، پایه‌کوتاه، آویز، چراغ‌های دیوارکوب و….برای روشنایی و زیبایی مکان، استفاده می‌کنند.
نورپردازی تبلیغاتی و تجاری
این نوع نورپردازی با هدف جذب مخاطب صورت می‌گیرد. از چراغ‌های نصب شده بر روی بیلبوردهای تبلیغاتی گرفته تا چراغ چشمک‌زن بر روی مغازه‌ها و ساختمان‌های تجاری همگی در جهت تبلیغی متفکرانه اعمال می‌شوند. در برخی از فروشگاه‌ها و مراکز تجاری بزرگ نیز استفاده از نورپردازی آب‌نما و نمای ساختمان نیز، دیده خواهد شد.
اصول نورپردازی شهری
نورپردازی شهری یکی از عناصر کلیدی جهت زیبایی بخشی و افزایش کیفیت زندگی شهری است. هنگام اعمال نورپردازی، باید طبق اصول و استانداردهایی مثل موارد زیر، عمل کرد:
- فراهم‌کردن روشنایی کافی در معابر و فضاهای عمومی جهت حفظ امنیت و احساس آرامش، پوشش نقاط تاریک ناامن
- رعایت تطابق نورپردازی با نیازهای خاص هر فضا، مثل پارک، معابر، خیابان، مکان‌های تاریخی و…..
- استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف مثل LED ، جهت بهره‌وری انرژی
- تنوع در نورپردازی و طراحی خلاقانه آن متناسب با محیط
ایمنی و امنیت با نورپردازی شهری
همان‌گونه که می‌دانید، تاریکی شب فرصتی برای انجام انواع خلاف توسط افراد ناهنجار است. به همین دلیل، استفاده از نورپردازی شهری باعث شده که شهروندان بدون هیچ مشکل و ترسی، بتوانند در سطح شهر تردد داشته باشند.
رعایت زیبایی‌شناسی و هویت‌بخشی
استفاده از نورپردازی‌های متنوع، رنگارنگ و منطبق با مکان‌ها، باعث شده جذابیت و زیبایی بی‌نظیری به فضاهای عمومی داده شود. همچنین با استفاده از این نورپردازی‌ها هویت شهری و جاذبه گردشگری بیشتر خواهد شد.
کارایی و صرفه‌جویی در نورپردازی شهری
کارایی و صرفه‌جویی در نورپردازی شهری به معنای بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه‌ها در هنگام تأمین روشنایی فضاهای عمومی است. برای صرفه‌جویی در منابع و انرژی، باید از لامپ‌های کم‌مصرف مانند لامپ LED ، استفاده نمایید. همچنین به‌کاربردن سیستم هوشمند نورپردازی و حسگرها، می‌تواند کمک شایانی به این امر، داشته باشد.
هماهنگی نورپردازی شهر با محیط
نورپردازی شهر باید با محیط و فضای عمومی موردنظر منطبق باشد. به‌عبارت‌دیگر نورپردازی‌های پارک و فضای عمومی، باید چراغ‌های باید بلند باشند. درحالی‌که در مکان‌های تاریخی، از لامپ‌های مختلفی همچون لامپ دیواری استفاده می‌شود.
رعایت این اصول، موجب استفاده بهینه و زیبایی فضای عمومی شهری می‌شود. حال با چند نمونه از موفق‌ترین نورپردازی‌های شهری داخل ایران و سایر نقاط جهان، آشنا خواهیم شد:
نمونه های موفق نورپردازی‌های شهری در ایران
- نورپردازی پل طبیعت تهران
زیبایی این مکان، با استفاده از نورپردازی‌های رنگارنگ و متنوع، چند برابر شده و جذابیت خاصی پیدا کرده است. پایه‌های این پل، از نیمه به‌وسیله پروژکتورهایی که زرد رنگ هستند، روشن می‌شود. همچنین زاویه نور در آن از پایین به بالاست؛ به همین دلیل قسمت زیرین پل نیز روشن خواهد شد. - نورپردازی برج آزادی در تهران
برج آزادی که یکی از جذابیت‌های گردشگری و دیدنی در شهر تهران است، با استفاده از تکنیک‌ها و فناوری‌های مدرن، همچنین لامپ‌های LED، نورپردازی می‌شود. نورهای رنگارنگ و زیبای این برج، زیبایی و جذابیت آن را چندبرابر می‌کند.
نمونه های موفق نورپردازی‌های شهری در کشورهای مختلف
- نورپردازی شهر کپنهاگن
نورپردازی این شهر به شکل هوشمندانه‌ای طراحی و اجرا شده است. همچنین هر ساله در آن جشنواره نور برگزار می‌شود و مردم می‌توانند از زیبایی نورپردازی‌ها در تمام طول شب، لذت ببرند. - نورپردازی پل آرتور برج
این پل در شهر سانفرانسیسکو واقع شده و نورپردازی‌های متحرک و رنگارنگ آن باعث ایجاد جذابیت و زیبایی خاصی در این نما شده است.
روش‌های نورپردازی در شهر
برای نورپردازی شهر، از روش‌های مختلفی از جمله مستقیم، غیر مستقیم، واشینگ، تأکیدی، خطی، دینامیک و…..استفاده می‌شود. هر یک از این روش‌ها به دین شرح هستند:
نورپردازی مستقیم در شهر
از این روش در مکان‌هایی استفاده می‌شود که باید نور در آن به‌صورت مستقیم تابیده شود. به‌عنوان‌مثال، این نور به طور مستقیم بر روی یک سطح یا منطقه مانند مجسمه یا ساختمان استفاده می‌شود.
نورپردازی شهری با روش غیرمستقیم
در این روش، نور به طور غیرمستقیم از طریق سطوح یا دیوارها به فضا تابیده می‌شود. این نورپردازی که نوری ملایم و پراکنده‌ای را به محیط منعکس می‌کند، در ایجاد فضایی دلنشین، نقش مهمی دارد.
روش واشینگ در نورپردازی شهر
در این روش از نورپردازی شهری، نور به‌صورت یکنواخت بر روی سطوح می‌تابند. از روش واشینگ برای روشن‌کردن دیوارها، نمای ساختمان‌ها و….استفاده می‌شود.
نورپردازی شهری با تأکیدی
این نوع نورپردازی، به طور معمول برای تأکید بر روی عناصر خاصی از فضا، مانند درختان، مجسمه‌ها و….کاربرد دارد. در روش تأکیدی از نورهای متمرکز و جهت‌دار برای جلب‌توجه گردشگران به نقاط دیدنی، استفاده می‌شود.
نورپردازی خطی در شهر
در روش نورپردازی خطی، نورها به‌صورت خطی و در یک مسیر قرار می‌گیرند. همچنین از این نوع نورپردازی برای روشن‌کردن پل‌ها، معابر و پیاده‌روها، استفاده می‌کنند.
روش دینامیک در نورپردازی شهری
نورپردازی دینامیک، بیشتر برای رویدادهای خاص مثل جشنواره‌ها، استفاده می‌شود. در این روش نورهایی را که قابلیت تغییر رنگ و الگو دارند، به کار می‌برند.
توجه به عناصر کلیدی در نورپردازی شهری
در نورپردازی شهری توجه به برخی عناصر کلیدی، باعث موفقیت در اجرا و کاربرد آن می‌شود. از جمله این عناصر، عبارت‌اند از:
- منبع نور: منبع نور تأثیر بسیار زیادی بر کیفیت نورپردازی دارد. انتخاب منبع نور مناسب، علاوه بر بهبود کارایی و افزایش کیفیت آن، به صرفه‌جویی در انرژی و هزینه‌ها کمک شایانی می‌کند.
- رنگ نور: رنگ نور نقش بسیار مهمی در نورپردازی دارد. این رنگ‌ها در وهله اول باید متناسب با محیط باشند. در وهله دوم نیز باید بتوانند احساس آرامش و راحتی را در شهروندان ایجاد کنند. به‌عنوان‌مثال رنگ‌های زرد و نارنجی ایجاد آرامش و رنگ سفید و آبی حس تازگی را به افراد القا می‌کند.
- جهت نور: جهت نور می‌تواند بر نمایش اشیا و محیط بسیار مؤثر باشد. به عبارتی دیگر نور مستقیم باعث ایجاد سایه در پشت اجسام می‌شود. درصورتی‌که نور پراکنده، آن را بهتر نمایش داده و صحنه‌ای زیبا و دلنشین ایجاد می‌کند.
- کنتراست: کنتراست در نورپردازی به تفاوت بین روشنایی و تاریکی می‌پردازد. کنتراست بالا باعث جلب‌توجه می‌شود، اما کنتراست پایین فضایی آرام و یکنواخت ایجاد می‌کند.
- دمای رنگ: دماهای رنگ به دودسته گرم و سرد تقسیم می‌شوند. رنگ‌های زرد، نارنجی، قرمز گرم و رنگ سفید، آبی، سبز، هستند. انتخاب دمای مناسب می‌تواند بر جو ساکن بر محیط تأثیرگذار باشد.
تجهیزات مورد استفاده برای نورپردازی شهر
نورپردازی شهری، به تجهیزات ویژه‌ای برای روشنایی و بهبود امنیت و زیبایی شهر، نیازمند است. این تجهیزات مورد نیاز شامل موارد زیر می‌شود:
انواع چراغ‌ها و لامپ‌های شهری
این لامپ‌ها و چراغ‌های کاربردی را که می‌توان از سایت پرتو نور توس تهیه کرد، در انواع مختلفی مثل چراغ‌های دیواری، پروژکتور LED، هالوژنی، تزیینی و….به فروش می‌رسند. همچنین یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین عنصر در تجهیزات مورد نیاز برای نورپردازی شهری، به‌حساب می‌آیند.
سیستم‌های هوشمند در نورپردازی شهری
سیستم‌های هوشمند در نورپردازی شهری یک فناوری پیشرفته محسوب شده که به کاهش مصرف انرژی و بهبود کارایی، کمک بسیاری می‌کند. از انواع این سیستم‌ها، می‌توان به کنترل از راه دور، حسگرهای حرکت، نورپردازی پویا و….اشاره کرد.
تجهیزات کارا و هماهنگ با محیط‌زیست
این تجهیزات در نورپردازی شهری، اثر منفی بر محیط‌زیست را کاهش داده و قابلیت بازیافت دارند. آن‌ها علاوه بر حفظ زیبایی و کارایی، به صرفه‌جویی در انرژی نیز، کمک می‌کنند.
تأثیرات و مزیت‌هایی نورپردازی شهری
نورپردازی شهری، ویژگی‌ها و مزایای زیادی برای حفظ امنیت و ایجاد زیبایی دارد. از جمله این مزیت‌ها:
- امنیت اجتماعی و کاهش جرم: نورپردازی شهری، باعث روشن‌شدن مناطق جرم‌خیز در شب شده و جنایات و ناامنی را کاهش داده است.
- بهبود کیفیت و سلامت روانی: نورپردازی زیبای شهری، باعث بهبود روحیه و کاهش افسردگی در افراد می‌شود.
- جذابیت و زیبایی و تأثیرش بر جنبه‌های اقتصادی و گردشگری: این نورپردازی‌ها به زیبایی و جذابیت مکان‌های مختلف تاریخی و دیدنی کمک کرده و باعث جذب توریست و بهبود اقتصاد کشور خواهند شد.
- مدیریت ترافیک: نورپردازی‌هایی که در تقاطع و معابر هستند، به کاهش خطر تصادفات و حفظ ایمنی رانندگان، کمک می‌کنند.
- بهبود کیفیت زندگی: نورپردازی مناسب، فضاهای عمومی را زیبا و دلنشین کرده و در نهایت بهبود کیفیت زندگی را با خود به همراه می‌آورد.
چالش‌های نورپردازی شهری
با وجود مزایا و ویژگی‌های مثبت نورپردازی شهری، چالش‌ها و مشکلاتی وجود دارند که حائز اهمیت است. حال به چند مورد از این معایب اشاره خواهیم کرد:
- آلودگی نوری: نورهای اضافی و پراکنده در نورپردازی شهری باعث آلودگی نوری و تأثیرات منفی آن می‌شود.
- هزینه‌ها: هزینه نصب و نگهداری از تجهیزات نورپردازی، می‌تواند بیشتر از بودجه مورد نظر باشد.
- تعمیرات و نگهداری: تجهیزات نورپردازی باید مرتب نگهداری و تعمیرات شوند. این عامل موجب چالش در یافتن نیروی متخصص و منابع مالی می‌شود.
- نقص در فناوری: سیستم‌های هوشمند نورپردازی ممکن است با نقص‌هایی مواجه شوند که این امر موجب ایجاد چالش‌های بعدی می‌شود.
نکات تکمیلی در مورد نورپردازی شهر
نورپردازی شهری به‌عنوان یک عنصر مهم در زیبایی و ایجاد امنیت شهر، نیازمند توجه به چند مورد از نکات و جزئیات مهم از جمله این موارد است:
- برنامه‌ریزی جامع برای نورپردازی شهر: برای نورپردازی شهری، باید برنامه‌ریزی‌هایی مثل میزان بودجه، مشخص‌کردن مکان‌های مورد نیاز، تأمین نیروهای متخصص و تجهیزات، از قبل انجام شده باشد.
- همکاری بین نهادهای مختلف: نورپردازی شهری، نیازمند همکاری میان نهادهای مختلف از جمله شهرداری، طراحان، اداره برق، معماران و….است.
- آموزش و فرهنگ‌سازی: در خصوص نورپردازی شهری، باید فرهنگ‌سازی‌هایی مثل حفظ و نگهداری تجهیزات و مزایای آن، آموزش داده شود.
راهکارهای بهینه‌سازی نورپردازی شهری
بهینه‌سازی نورپردازی در شهر، به معنای استفاده مناسب از منابع و تجهیزات نوری است. این بهینه‌سازی از طریق راهکارهای زیر، انجام می‌شود:
- استفاده از فناوری‌های هوشمند: استفاده از فناوری‌های هوشمند، مانند حسگرها و سنسورهای نوری، باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی و منابع می‌شود.
- برنامه‌ریزی و مدیریت منابع نوری: برنامه‌ریزی و مدیریت منابع نوری، باعث کاهش هزینه‌ها و استفاده بهینه از منابع خواهد شد.
- تعمیرات و نگهداری منظم: تعمیر و نگهداری منظم از تجهیزات، مثل بررسی به‌موقع اتصالات، تعویض به‌موقع لامپ‌ها و…به حفظ منابع و تجهیزات نورپردازی، کمک می‌کند.
جمع‌بندی نکات نورپردازی شهری
نورپردازی شهری، با هدف زیبایی و ایجاد امنیت در سطح شهر، انجام می‌شود. این نورپردازی‌ها در مکان‌های مختلفی مثل فضای سبز، مکان‌های تاریخی، خیابانها و از طریق روش‌های مستقیم، غیرمستقیم، خطی، دینامیک و…..به اجرا درمی‌آیند. همچنین دارای مزایایی همچون امنیت، جذب گردشگران و….هستند. برای استفاده بهینه از نورپردازی در شهر باید از طریق به‌کاربردن فناوری‌های هوشمند، مدیریت منابع نوری و نگهداری منظم، اقدام کرد.
پرسش‌های رایج در مورد نورپردازی شهر
چگونه نورپردازی شهری باعث افزایش امنیت در جامعه می‌شود؟
نورپردازی شهری، باعث روشن‌شدن مناطق جرم‌خیز در شب شده و جنایات و ناامنی را کاهش داده است.
برای مدیریت مصرف انرژی در نورپردازی شهری چه راه‌هایی وجود دارد؟
استفاده از لامپ‌های کم‌مصرفی مثل LED و همچنین سیستم‌های هوشمند مثل حسگرها و سنسورهای نوری.
در چه زمانی نورپردازی شهری باعث ایجاد آلودگی نوری می‌شود؟
نورهای اضافی و پراکنده در نورپردازی شهری باعث آلودگی نوری و تأثیرات منفی آن می‌شود.
